Nieuwe snelweg geopend

In mijn blogs heb ik het wel vaker over de verbinding tussen je darmen en je brein. We denken vaak dat er een vrij indirecte en trage communicatie bestaat tussen de darmen en het brein, waarbij de voedingstoffen in de darmen ervoor zorgen dat bepaalde hormonen vrij komen. De hormonen zouden het brein vervolgens ‘vertellen’ hoe de vlag er bij hangt in de darmen (en of je bijvoorbeeld nog een keertje kan opscheppen of niet). Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de darmen in staat zijn om een signaal binnen een paar seconden in het brein te krijgen…

Darmen als tweede brein

Misschien heb je je wel eens misselijk gevoeld voor je een belangrijk gesprek inging. Of ben je wel eens slaperig geworden na het diner in een restaurant, voelde je geen eetlust op weg naar je eerste date. Het zijn kleine, alledaagse voorbeelden die duidelijke signalen afgeven dat er een andere connectie is tussen het brein en de darmen. De darmen worden ook wel ons ‘tweede brein’ genoemd. Maar hoe communiceert ons spijsverteringskanaal nu echt met het brein?

Zenuwen in je darmen

Het nieuwe onderzoek laat een geheel nieuwe manier zien waarop onze darmen – razendsnel – in staat zijn om met het brein te communiceren. Zoals bekend is zijn onze darmen aan de binnenzijde bedekt met enteroendocrine cellen. Deze cellen maken niet alleen de hormonen aan die met het brein communiceren, maar hebben ook een soort uitsteeksels die sterk doen denken aan synapsen: contactplaatsen voor zenuwcellen. Deze cellen maken deel uit van een neutraal netwerk.

Nervus vagus

De grote vraag was altijd met welke zenuwcellen deze enteroendocrine cellen middels hun synapsen contact leggen. Het blijkt te gaan om cellen die deel uitmaken van de nervus vagus, oftewel de tiende hersenzenuw. Deze zenuw ontspringt rechtstreeks aan het brein en loopt naar de borst- en buikholte. Er is een duidelijk bewijs gelegd door de onderzoekers dat er via de nervus vagus sprake is van een verbinding tussen de darmen en het brein. En zo kan voedsel razendsnel invloed uitoefenen op de hersenfunctie.

Snelweg naar het brein

Tijdens de onderzoeken blijken de zenuwcellen uit de nervus vagus een verbinding aan te gaan met de cellen uit de darmen en bovendien signalen af te geven. Wat met name indrukwekkend is, is de snelheid waarmee er gecommuniceerd wordt. Onder de juiste omstandigheden bleken de zenuwcellen in de nervus vagus binnen 100 milliseconden op de hoogte te zijn. Daarmee is deze manier van communiceren veel sneller dan de methode waarbij hormonen worden ingezet. “Wetenschappers spreken over eetlust in de orde van minuten tot uren,” stelt onderzoeker Diego Bohórquez. “Dat heeft enorme implicaties voor ons begrip van eetlust. Veel van de medicijnen bedoeld om de eetlust te onderdrukken zijn ontwikkeld om traag reagerende hormonen in plaats van snelle synapsen aan te pakken. En dat kan waarschijnlijk verklaren waarom de meeste ervan niet werken. Onderzoekers denken dat deze resultaten de biologische basis vormen voor een nieuw zintuig. Eentje die verklaart hoe het brein weet wanneer de maag gevuld is met voedsel en calorieën.”

Neuronale TGV voor ziekteverwekkers

Vervolgonderzoek moet uitwijzen wat dit ‘zesde zintuig’ in onze darmen precies signaleert en communiceert. Wat laat het ons brein nog meer weten? Zijn ziekteverwekkers ons al lang voor en gebruiken zij de TGV hogesnelheidstrein van het neuronale netwerk op weg naar ons brein? Verder onderzoek is nodig, de toekomst zal het uitwijzen.