Angst, zowel bewust als onbewust, vormt een complex web van emoties dat aanzienlijke energie kan eisen en uitputting kan veroorzaken op fysiek, emotioneel en mentaal niveau. In mijn praktijk zie ik regelmatig klachten van angst, stemmingswisselingen en fysieke ongemakken die jarenlang aanhouden.
De dominantie van angst
Het is geen verrassing dat angst met kop en schouders boven andere emoties uitsteekt. De angst voor onzekerheid over de toekomst, angst om te verliezen, alleen te zijn, niet ergens bij te horen, anders te zijn, moeilijk aan te passen, het onvermogen om bij je gevoel te komen, angst voor de wereld om je heen, angst voor wereldgezondheid of wereldvrede – deze angsten domineren ons emotionele landschap.
Bevroren door angst
Ik heb het zelf ervaren, een levensgrote beer tegenkomen tijdens een wandeling in de bergen. En toen hielpen mij de angstreacties om de beer af te kunnen schudden. De explosieve krachten in mijn lijf lieten mij bevriezen – ik had geleerd dat rennen of vluchten geen optie was. Bevriezen om te voorkomen dat de beer mij zou aanvallen.
Normaal gesproken zijn dit kortdurende stressreacties, ze duren nooit langer dan dat moment (hoewel dat moment echt wel indruk heeft gemaakt). Nu leven we in een wereld met vooral ‘mentale, relationele en emotionele angsten’ die aanvoelen als het gevaar of de bedreiging ‘van die beer‘.
De tijdsduur van angst bepaalt de impact
Bevriezen voor een beer of vluchten voor een naderende auto veroorzaakt kortdurende stressreacties die snel kunnen worden ontladen. Echter, langdurige stressreacties, waarbij het lichaam neigt naar vechten, vluchten of bevriezen, kunnen dagen, weken of zelfs jaren aanhouden, wat verlammend en uitputtend werkt.
Scenario-denken en de opeenstapeling van angst
Angst leidt tot een opeenstapeling van stress die niet alleen het vertrouwen ondermijnt, maar ook leidt tot ‘scenario-denken‘. We anticiperen op mogelijke gebeurtenissen en de gevolgen ervan, waardoor de ene angst de andere oproept.
Angst voor de Angst
Vooraf bang zijn dat er iets gaat gebeuren. De gedachte dat iemand je om hulp gaat vragen, de gedachte dat je je niet kunt concentreren op die ene taak, de gedachte dat je de paniek uitbreekt als je iets (niet) doet, de gedachte dat je totaal dichtslaat als je voor die groep mensen jouw verhaal mag vertellen…Je weet dat er iets gaat gebeuren en bij voorbaat voel je je alleen of krijg je steken in je buik. De gevolgen van vooraf bang zijn of dat je er echt van overtuigd bent dat iets gaat gebeuren, maakt dat je je anders gaat gedragen. En situaties zelfs gaat vermijden.
Veelvoorkomende angststoornissen
- agorafobie: angst voor en vermijding van situaties waaruit men denkt moeilijk te kunnen ontkomen of waarin men moeilijk hulp zou kunnen krijgen als zich een paniekaanval voordoet;
- gegeneraliseerde-angststoornis: buitensporige, aanhoudende angst of bezorgdheid over een verscheidenheid aan dagelijkse onderwerpen die gepaard gaat met symptomen als piekeren, rusteloosheid, vermoeidheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, spierspanning en slaapproblemen;
- obsessieve-compulsieve stoornis (OCS): terugkerende en hardnekkige gedachten, impulsen of voorstellingen (obsessies) en/of dwanghandelingen (compulsie);
- paniekstoornis: recidiverende paniekaanvallen, met tussendoor angst een nieuwe paniekaanval te krijgen;
- sociale-angststoornis (sociale fobie): hevige, aanhoudende angst voor en vermijding van situaties waarin men wordt blootgesteld aan een mogelijke kritische blik van anderen. De sociale angststoornis wordt onderverdeeld in een specifieke vorm, waarbij de angst gekoppeld is aan een specifieke situatie zoals podiumvrees en in een gegeneraliseerde vorm, waarbij de angst in verschillende situaties voorkomt;
- scheidingsangst of separatieangststoornis: niet bij de ontwikkelingsfase passende, excessieve angst of vrees om gescheiden te worden van diegenen aan wie de betrokkene gehecht is;
- specifieke fobie: hevige, aanhoudende angst voor en vermijding van specifiek object of specifieke situatie.
Angststoornissen bij kind en jeugd
Bij kinderen kunnen, naast de voornoemde angststoornissen, ook de volgende angststoornissen voorkomen:
- selectief mutisme: het consistent niet spreken in sociale situaties waarin dit wel wordt verwacht (zoals op school) terwijl er wel op andere momenten wordt gesproken;
- schoolweigeren (in de volksmond ook wel schoolfobie genoemd).
Bij schoolweigeren is belangrijk te onderzoeken waar dit schoolweigeren mee te maken heeft.
Wanneer angst de reden is van schoolweigeren is het nodig na te gaan waar de jeugdige precies bang voor is. De jeugdige kan bang zijn voor separatie van de ouders in het kader van een separatieangststoornis of voor het houden van spreekbeurten in het kader van een sociale fobie. Ook kan sprake zijn van een posttraumatische stressstoornis ten gevolge van extreem pestgedrag of van niet naar school willen vanwege een paniekstoornis, desinteresse, een gedragsstoornis of verslavingsproblematiek.
Angststoornissen bij ouderen
Bij ouderen kunnen dezelfde angststoornissen een iets andere verschijningsvorm aannemen.
De angst richt zich dan specifiek op een onderwerp dat vaker voorkomt in de latere levensfase. Bijvoorbeeld een sociale-angststoornis naar aanleiding van klachten van incontinentie waarbij gezelschap wordt vermeden omdat anderen zouden kunnen merken dat men urine verliest.
Angstsymptomen kunnen bij ouderen in sommige gevallen een voorbode zijn van een neurodegeneratief proces of een bijkomend verschijnsel van een somatische aandoening.
Angst als levensbeheerser
Angst neemt al snel de controle over ons leven over, resulterend in ellende en een onplezierig gevoel. Het vermijden, negeren of onderdrukken van lichaamspijn wordt vaak een onbewuste reactie op angst, waarbij iedereen zijn eigen manier van omgaan ontwikkelt.
Aanpak van angst: Stap voor stap
Om angst aan te pakken, is zelfkennis essentieel. Het begrijpen en voelen van lichaamsreacties als stress is de eerste stap. Diep je angst uit door gedetailleerd te beschrijven wat het ergste is dat kan gebeuren. Vervolgens kun je de angst loslaten door te relativeren, door praktische stappen te zetten om mogelijke problemen te voorkomen, en door een plan te hebben om de schade te beperken als de angst toch uitkomt.
Beter omgaan met angst: Extra Tips
Het doorlopen van deze stappen zal je direct minder angstig laten voelen, waardoor je kunt voorkomen dat angsten je leven gaan beheersen. Het begint allemaal met zelfkennis en het eerlijk beantwoorden van de vraag: waarom doe je wat je doet als je bang bent? Laat angst niet onopgemerkt en onbeheerd een eigen leven leiden in jouw lichaam.
Wees eerlijk en ontdek wie er eigenlijk de touwtjes in handen heeft.
@andersdanandersmassage
Geef een reactie