Streng zijn voor jezelf en kritische gedachten

Ik geef je vijf tips. Misschien herken je het wel: het gevoel dat wat je doet niet goed genoeg is, of het gevoel dat je harder je best moet doen dan je nu doet. Je had je voorgenomen om te sporten maar krijgt jezelf écht niet van de bank af, en vervolgens vliegen de kritische gedachten door je hoofd heen. ‘Was nou gewoon gegaan, zo kom je er nooit…’

Zowel in mijn praktijk als in mijn omgeving merk ik dat er ontzettend veel mensen zijn die gebukt gaan onder kritische gedachten. Opvallend is dat maar een heel klein deel doorheeft dat ze daadwerkelijk streng zijn voor zichzelf. Wat is dan gezond en wat is niet meer gezond? Het belangrijkste onderscheid zit hem in twee dingen: de mate waarin je jezelf dingen gunt en in de mate waarin je mild bent naar jezelf. Die twee aspecten zal ik verder uitleggen in dit artikel.

Stel je voor: je werkt naar een belangrijke deadline toe op je werk. In principe is het gezond om jezelf aan te sporen om nog even door te werken, je wilt immers een goed resultaat behalen. Het wordt echter ongezond als je jezelf geen rust meer gunt, omdat je vindt dat je kost wat kost door moet gaan. Je luistert dan bijvoorbeeld niet meer naar signalen als vermoeidheid of hoofdpijn en naar je behoefte aan ontspanning.

Een ander voorbeeld: je ligt in bed na een lange en pittige dag en je voelt je verdrietig omdat het niet ging zoals je wilde. Wellicht herken je dat je op zo’n moment boos wordt over het feit dat je verdrietig bent: ‘nou lig ik ook nog zielig te doen in bed, get over it!’. Hoewel jouw strenge kant wil dat je niet meer zo verdrietig ‘doet’, is het een feit dat je dat nou eenmaal bént, omdat je een zware dag hebt gehad.

Negatieve emoties zijn heel normaal en horen bij het leven, zeker na zo’n dag. Gezonder zou zijn als je mild bent naar jezelf door begrip te tonen voor je emoties (‘het is oké’) en te aanvaarden dat ze er zijn.
Er is een verschil tussen accepteren en aanvaarden net zoals er een verschil is in loslaten en vrijgeven.

Accepteren versus aanvaarden

Bewustzijn van wat er in je omgaat is één. Accepteren kan soms nodig zijn en als accepteren niet werkt is wellicht aanvaarden en betere optie.
Je hoort vaak van anderen: “Dat moet je maar accepteren”. Of je zegt het zelf: “Dit moet ik maar accepteren”. Dat voelt als opgeven, het is nu eenmaal zo. Alsof je een knop om kunt zetten en het dan is het klaar.
Aanvaarden is een veel neutraler begrip. Aanvaarden betekent: aannemen wat NU is. En dan de nadruk op NU.
Aanvaarden is stoppen met achterom kijken, naar gisteren, naar hoe het met je ging ten opzichte van hoe het nú met je gaat. Van achterom kijken wordt je alleen maar ellendiger, en je kan er de dingen die in het verleden gebeurt zijn niet meer veranderen.

Hoe voelt aanvaarden voor je? Klinkt aanvaarden misschien veel vriendelijker dan accepteren?
In accepteren zit vaak een soort dwang, ‘het is niet anders’, ‘ik kan niet anders’. Accepteren is stoppen met vechten tegen iets waar je niet tegen kan vechten. Zoals vermoeidheid, angst, depressie, behandelingen, onderzoeken, verlies van werk of iets anders.
‘Geef het een plekje’, hoor je dan vaak als advies van andere mensen.

Aanvaarden is aannemen wat NU is. Dat wat Nu speelt, dat wat Nu gaat zoals het gaat.
Wat op dit moment, dit tijdstip, deze dag IS.
Dat je Nu last van vermoeidheid hebt en daarom je batterij 🔋 helaas al leeg is.
Dat je Nu last hebt van emoties die alle kanten opgaan.
Dat je Nu last hebt van geheugen- en concentratieproblemen
Het zegt niks over de toekomst, over morgen, volgende week.

Ik hoor je denken… maar hoe dan?
+ onderzoek je klachten, waar heb je last van?
+ Herkenning: ik ben niet de enige die deze klachten ervaart
+ Erkenning: Gelukkig ben ik niet de enige
+ Ik stel me niet aan!
Onderzoek je mogelijkheden, het afstemmen van je verwachtingen is belangrijk en je hoeft het niet alleen te doen. Als je dat wilt kan ik je hierbij ondersteunen.

Loslaten versus vrijgeven

Hetzelfde geldt voor loslaten, ook zo definitief, stellig. Maar hoe vaak wordt in de maatschappij gezegd “Laat het los, dan kan je weer verder” terwijl dat soms helemaal zo eenvoudig niet is. Wellicht is vrijgeven dan een betere optie.
Wanneer iets je totaal niet meer dient kan loslaten nog. Maar wat als het een persoon betreft je heel dierbaar is? Je zou het gevoel kunnen hebben, dat je iemand in de steek laat, de rug toedraait dat je een deel van je hart verwijdert. Het geeft vaak een ongemakkelijk, minderwaardig en pijnlijk gevoel. Ervaar jij dat ook zo?
Wanneer je gaat erkennen, dat iets of iemand waardevol is, hoef je de persoon niet los te laten. Je kunt dan beseffen dat de band te strak is en niet meer past bij de situatie. Op dat moment besluit je om jezelf en de ander vrij te geven. Je maakt de banden losser en je krijgt daardoor letterlijk meer ruimte. Je bewaart het beste/positieve van iets (in je hart) en het andere (bezwaarde) deel geef je vrij.
Zou dat werken voor je? Krijg je NU meer rust in je systeem? Hoe voelt dit?

Waarom ben je dan zo streng voor jezelf?

Door leefregels die je hebt meegekregen
Is dit bijvoorbeeld altijd het geval op je werk bij die ene collega die het niet zo nauw neemt met deadlines, of bij die ene vriendin die vaak kritisch naar je is? Het is goed om dit te signaleren en te snappen van jezelf waarom juist bij die persoon, of in die specifieke situatie juist deze bril bij jou wordt getriggerd. Dit snappen betekent meer inzicht in jezelf en meer inzicht betekent ruimte om te kunnen oefenen met verandering!

Een veelvoorkomende oorzaak is dat (ongeschreven) strenge of strikte regels bij jou thuis, op je werk of door je vrienden worden opgelegd. Vaak gebeurt dit zonder dat je het doorhebt. Als mensen in jouw omgeving bijvoorbeeld vaak over hun eigen grenzen gaan om dingen te bereiken, ben je zelf ook sneller geneigd om dat te doen. Je kopieert als het ware de ongeschreven norm die zegt dat het niet voldoende is om half werk te leveren. Hierdoor leg je jezelf doelen op of streef je naar dingen die misschien helemaal niet zo bij jou passen. Om daar vervolgens toch aan te voldoen, word je streng voor jezelf.

Kritisch en streng naar jezelf zijn om je gevoel te vermijden

We kennen allemaal wel het nare gevoel van afwijzing – het liefst ga je dat natuurlijk uit de weg. Maar om die afwijzing te voorkomen, kun je over je eigen grenzen heen gaan door heel hard je best te gaan doen of je cijfert jezelf juist weg.
Soms is het goed om streng voor jezelf te zijn, als het maar op een gezonde manier gebeurt. Discipline kan ervoor zorgen dat je een doel kan behalen, waardoor jij je weer positiever voelt over jezelf. Dit heeft te maken met drie stofjes die op zo’n moment in je lichaam worden aangemaakt: dopamine, oxytocine en endorfine. Dopamine zorgt ervoor dat je je tevreden en beloond voelt, oxytocine (het ‘knuffelhormoon’) speelt een rol bij verbinding aangaan en plezier en geeft je een gevoel van rust, en endorfine (het ‘gelukshormoon’) geeft je een gevoel van welbevinden en geluk.

Het positieve gevoel dat je krijgt door deze stofjes, maakt dat je graag je doelen bereikt. Je wil je immers zo goed voelen. Maar wanneer je doorslaat in strengheid naar jezelf, komen in plaats van deze ‘feel good’ stofjes juist stresshormonen in je lichaam vrij: cortisol en adrenaline.

Hierdoor kan je lichaam minder goed herstellen en uit balans raken. De kans is groot dat je dan in een negatieve spiraal terecht komt: je voelt je slecht, wordt nog strenger voor jezelf in de hoop je weer goed te voelen, maar dat zorgt juist voor meer stresshormonen.

“Maar wanneer je doorslaat in strengheid naar jezelf,
komen in plaats van deze ‘feel good’ stofjes
juist stresshormonen in je lichaam vrij: cortisol en adrenaline.
Hierdoor kan je lichaam minder goed herstellen en uit balans raken.“

Zó leer je om minder streng voor jezelf te zijn:

1. Signaleer in je eigen gedachten woorden als ‘ik moet’ of ‘ik mag niet’. Vervang die woorden door ‘ik mag’ en merk op wat dat met je doet
2. Bedenk bij jezelf: wat zou ik tegen een goede vriend(in) zeggen? Wat zou ik hem/haar gunnen?
3. Bij negatieve emoties: hoe zou je je vriend(in) troosten? Probeer dit ook eens bij jezelf
4. Vraag jezelf af: waarom stel ik dit doel? Van wie moet ik dit?
   Doe ik het om waardering of erkenning van een ander te krijgen? Of probeer ik hiermee afwijzing te voorkomen?
5. Sta stil bij wat jíj wil, zodat je jezelf weer kan geven wat je echt nodig hebt.

Wil je gewoon eens sparren met mij over de eisen die jij stelt, of wil je jouw situatie van een andere kant bekijken? Schroom dan niet een afspraak te maken voor een Lucht je hart sessie. Ik luister zonder oordelen en laat je de andere kant van jouw vraag of jouw antwoord zien.