Depressie tijdens de overgang

Tijdens de overgangsjaren (tussen 45 – 60 jaar) komen depressieve klachten bij vrouwen vaak voor. Een depressie in deze jaren verschilt niet van de depressieve ‘stoornis’ zoals deze zich in andere levensfasen voordoet in de levensjaren 45 – 60 is er wel een verhoogde gevoeligheid voor. Een depressie tijdens de overgang kan gepaard gaan met vitale kenmerken, overdreven schuldgedachten of wanen waarbij het beeld tevens wordt gekenmerkt door een verhoogd wantrouwen. Deze vorm van depressie heeft over het algemeen een angstig en geagiteerd karakter.

Wat is de overgang?

De overgang (of menopauze) is de periode rond de laatste eisprong en menstruatie van een vrouw. Hiermee komt een einde aan de vruchtbare periode van de vrouw. De overgang begint ergens tussen het 45ste en 55ste levensjaar. In de overgang verandert het lichaam doordat de eierstokken minder hormonen oestrogeen gaan produceren.

Er vindt een ware transformatie plaats waarbij de buitenkant van de eierstokken afbreken, eitjes hoeven niet meer aangemaakt te worden. De binnenkant van de eierstokken wordt daarentegen sterker! De hormonen moeten in die periode een nieuw evenwicht zoeken. Dat zorgt voor allerlei symptomen en klachten en kan ook zorgen voor depressieve klachten. Dit ziektebeeld noemen we depressie tijdens de overgang.

” Menopauze: jouw schoonheid als mens begint nu nog meer te groeien “

Symptomen depressie tijdens de overgang

Klachten bij de overgang kunnen zowel lichamelijk als psychisch zijn.

Lichamelijke klachten

De meest bekende overgangsklachten:

• Afname van seksuele gevoelens
• PSAS/ReGS (persistent sexual arousal syndroom/restless genital syndroom)
• opvliegers
• hevig transpireren
• duizeligheidsaanvallen
• hoofdpijnen
• gewichtstoename
• tussenbloedingen (en/of meer/minder bloedverlies dan voorheen)
• pijn in bekken– en schoudergordel (incl. iliosacraal gewricht, heup, onderrug, schouders, schouderbladen…)
• gewrichtspijnen
• afname prestatieniveau
• (ver)moe(id)heid

Door de opvliegers krijg je het plots heel warm en ga je heel hevig transpireren. Deze opvliegers treden spontaan op. Stress of alcohol versterken opvliegers. Opvliegers worden vaak als heel vervelend ervaren. Je voelt je ongemakkelijk omdat iedereen het kan zien en ’s nachts houden de opvliegers je uit de slaap.

 

Psychische klachten depressie en overgang

De overgang kan ook zorgen voor:

• prikkelbaarheid
• geheugenproblemen
• sombere gevoelens
• slaapstoornissen
• onlust gevoelens
• gevoelens van teleurstelling
• stemmingswisselingen
• angsten (voor o.a. borst- of baarmoederhalskanker of hart- en vaatziekten)
• emotionele labiliteit
• lusteloosheid

” jij ondergaat een metamorfose en het eindresultaat zal stralen van gouden geluk… “

Oorzaken stemmingsstoornis

Daarnaast kan ook nog meespelen dat je kinderen volwassen zijn geworden en het huis verlaten (empty nest syndroom), of dat je partner en/of jij zelf met pensioen gaat, je ouders komen te overlijden. Er breekt een nieuwe levensfase aan en misschien volgt er een nieuwe rolverdeling in huis. Dit kan de klachten verergeren. Net zoals je hormonen de balans moeten vinden, mag jij ook weer de balans vinden in het leven.

Tijdens de menopauze vinden er vaak ingrijpende veranderingen in het leven van een vrouw plaats. Hierbij valt te denken aan het niet meer in staat zijn om kinderen te krijgen of het overlijden van een ouder. Moeders hebben meer kans op een depressie omdat het uit huis gaan van de kinderen vaak in deze periode plaatsvindt waarbij zij afstand moeten doen van de moederrol (het ‘lege nest syndroom’). Vrouwen zonder kinderen, die hun leven op orde hebben, blijken minder vatbaar te zijn voor depressies tijdens de overgang.
Daarnaast krijgen vrouwen in de overgang te maken met een ouder wordende echtgenoot en gaat deze en/of ook zijzelf met pensioen waardoor er over het algemeen een nieuwe rolverdeling in huis plaats vindt.
Kortom een nieuwe levensfase dient aan en net zoals je hormonen weer een nieuwe balans moeten vinden mag jij als vrouw dat ook in je nieuwe levensfase.

Ook persoonlijkheids- en erfelijkheidsfactoren kunnen een rol spelen bij het ontwikkelen van depressiviteit tijdens de overgang. Lichamelijke klachten en psychische klachten doen vrouwen beseffen dat ze in de menopauze zijn geraakt waarbij haar prestatieniveau afneemt. Het merendeel van deze klachten wordt veroorzaakt door een afgenomen productie van oestrogene hormonen in de eierstokken. Sommige vrouwen ontwikkelen een angst voor lichamelijke ziektes zoals borst– of baarmoederhalskanker of hart- en vaatziekten.

Risico’s tijdens en na de overgang

Door de afname van vrouwelijke hormonen neemt de kans op botontkalking (osteoporose) en hart- en vaatziekten toe. Dit is relatief onbekend. Zelf kun je namelijk ook veel doen, door bijvoorbeeld op je voeding te letten en/of meer te  bewegen. Goede voorbeelden zijn: wandelen, hardlopen, traplopen, tennissen, dansen, touwtje springen….. en werk daarnaast ook aan stevige spieren ( krachttraining).

Tijdens en na de menopauze wordt veel minder oestrogeen aangemaakt. Het is juist dit hormoon dat de botafbraak remt. De verminderde productie van het hormoon oestrogeen heeft tot gevolg dat de botafbraak rond de overgang sterk toeneemt. Door de afname van oestrogeen en progesteron neemt de bescherming van je botten tijdens de overgang af. Je botten kunnen dus wel wat extra hulp gebruiken om sterk te blijven. Calciumrijke voeding en voeding met vitamine D kan je daarbij helpen. Calcium versterkt de botten en vitamine D stimuleert de opname van calcium. Magnesium is net als calcium van belang voor de vorming van de botten. Magnesium zit vooral in graanproducten, groente en noten.

Behandeling depressie tijdens de menopauze

Een depressieve stoornis tijdens de overgangsjaren wordt in principe hetzelfde behandeld als die tijdens andere levensfasen. Ondersteunende gesprekken met de (huis)arts, cognitieve therapie of (lichaamsgerichte)psychotherapie kunnen vaak voldoende verlichting geven bij de lichte depressies. Voor vrouwen met een depressie met vitale kenmerken is het gebruik van natuurlijke remedies aan te raden, en juist antidepressiva af te raden. Hoewel de reguliere zorg haar zal willen overtuigen om vooral antidepressiva te nemen met het risico: verslaving aan farmaco.

Praktijk ervaring

In mijn opinie wordt de behandeling van depressies nog te veel gericht op het hoofd. Dat terwijl depressieve gevoelens ook kunnen ontstaan door bijvoorbeeld een tekort aan voedingsstoffen en vitaminen, hormoonschommelingen of schildklieraandoeningen. Zolang deze oorzaken niet worden onderzocht en aangepakt, zal gesprekstherapie/ cognitieve therapie of een chemisch antidepressivum misschien niet of niet goed genoeg aanslaan.

Antidepressiva zorgt niet voor genezing van de depressie.

 

Uit eigen ervaring heb ik ondervonden dat naast een goede vitamine huishouding ook aandacht, aanraking en massage kan helpen de depressiviteit binnen de perken te houden. In mijn praktijk behandelde ik meerdere cliënten met extreme depressies en trauma’s. Telkens weer blijkt dat oprechte aandacht, het er voor iemand zijn – enkel de aanwezigheid en aandacht, subtiele aanraking en subtiel gebruik van klank en frequenties depressies eerder de baas wordt dan chemische antidepressiva.

Praktijkvoorbeeld:

Een vrouw van begin 50 kampte al jaren met een depressie en had sterk te lijden van zware jeugdtrauma’s die in deze fase naar boven kwamen. Ze was onder behandeling van een arts en kreeg langdurig telkens een opmerkelijke cocktail aan antidepressiva voorgeschreven. Ze was verzwakt, haar emotionele energie voorziening was uitgeput en ze was ten einde raad. Ze nam het heft in eigen hand en ging op zoek naar een alternatief.

Uiteindelijk, via via en gesteund door het internet, vond ze mijn praktijk met de vraag of ik iets voor haar zou kunnen betekenen. Ik neem vaak even de tijd om over deze vragen na te denken en communiceerde dat ook met haar. De vraag kreeg tijd om te borrelen en gisten. Na ongeveer 2 weken belde ik haar op om te vertellen dat ik bereid was samen met haar dit pad te bewandelen, waarbij ik het energetische deel voor mijn rekening zou nemen en zij het fysieke deel. Beide zonder verwachtingen!

• 2 jaar later was ze van alle antidepressiva af, zonder bijwerking en extreme terugval
• Ze heeft vol ingezet op natuurlijke remedies waar ik er hieronder 10 van deel
• Ze kon beter omgaan met de depressieve gevoelens en haar jeugdtrauma’s kon ze een plek geven
• Ze had in die twee jaar geleerd dat een kleine terugval erbij hoort en dat het geen angst hoeft te veroorzaken voor een nieuwe depressie
• Ze heeft leren omgaan met ontwenningsverschijnselen en deze los kunnen koppelen van terugval en depressie
• Na 3 jaar gaat ze voor de laatste keer naar haar behandeld arts
• en neemt ze na 23 jaar weer contact op met haar ouders, een grote stap en een mooi proces om getuige van te mogen zijn
• Ze heeft nu weer plezier in het leven, vindt kracht en energie uit natuur, wandelen, muziek maken en schilderen. Een mooi mens en een intens proces

Het proces ging niet altijd even ‘smooth’ en ik herinner mij dat ze regelmatig vroeg hoe het komt dat ik dit voor haar doe… waarop ik antwoordde dat ik het niet voor haar doe maar met haar en … tja,
ik ga af op mijn gevoel, en als mijn gevoel klopt dan zeg ik JA.

Natuurlijke remedies

Zoals ook in het praktijk voorbeeld van hierboven blijkt, hoef je niet alleen af te gaan op de verschrikkelijke cocktails aan antidepressiva die je worden voorgeschreven. Verschillende natuurlijke remedies zijn effectief gebleken bij de behandeling van een depressie. Van vitaminen en geneeskrachtige kruiden. Voordat je gaat experimenteren met (natuurlijke) behandelmethoden is het echter raadzaam om overleg te plegen met je (huis)arts. Het kan zijn dat je veel weerstand krijgt, maar uit je bezorgdheid en stel onderstaande 10 natuurlijke remedies gerust eens voor:

1) Vitamine B1
Deze vitamine wordt ook wel de ‘stemmingsvitamine’ genoemd. Vitamine B1 speelt een belangrijke rol bij de energiewinning uit suiker (glucose) en beïnvloedt de neurotransmitters. Bovenaan de lijst van symptomen van een tekort staan depressie en prikkelbaarheid.

 

Onderzoek uit de jaren 80 heeft aangeduid dat een B1-supplement verlichting biedt bij burn-outklachten, waaronder depressie. Je vindt vitamine B1 in tarwekiemen, (onverhitte) volle granen, zonnebloempitten vlees, vis en peulvruchten.

2) Vitamine B3
Vitamine B3 is heel belangrijk voor de stabiliteit van het zenuwstelsel. Als je veel sport of zwaar werk doet heb je waarschijnlijk meer van deze vitamine nodig. Bij een tekort is er al snel sprake van onrust, depressie, zwakte en denkstoornissen. Vooral vlees en vis zijn rijk aan deze vitamine. Een depressieve stemming kan binnen 3-5 dagen verbeteren met een inname van 500-2500 mg vitamine B3 per dag.

3) Vitamine B6
Meer dan 180 stofwisselingsreacties zijn op het co-enzym vitamine B6 aangewezen. Vitamine B6 is onder andere belangrijk voor de vorming van transmitterstoffen in de hersenen. Serotonine, dopamine en noradrenaline bijvoorbeeld: allemaal transmitters die belangrijk zijn voor een goede stemming. Ongeveer 1 op de 10 depressieve personen heeft een lage B6-spiegel. Ook voor vrouwen die last hebben van PMS kan vitamine B6 verlichting bieden.

4) Vitamine B9 (foliumzuur)
Foliumzuur is betrokken bij de energiestofwisseling, versterkt het immuunsysteem en beschermt tegen bloedarmoede en nerveuze stoornissen. Bovendien speelt het een rol bij de productie van het natuurlijke antidepressivum S-adenosylmethionine (SAMe), een essentieel aminozuur.

We hebben dagelijks zo’n 200mg foliumzuur nodig, maar nemen daar gemiddeld dagelijks maar een helft tot een derde van in. Een tekort aan foliumzuur kan hardnekkige zwakte en depressiviteit veroorzaken. Bij soms wel 40% van de depressieve patiënten kan een abnormaal lage foliumzuurspiegel worden vastgesteld.

 

5) Vitamine B12
Een vitamine B12-tekort komt vaak voor maar wordt vaak jarenlang niet herkend. Een tekort kan onder andere uitputting en depressiviteit veroorzaken. Je vindt het vooral in dierlijke producten, dus voor veganisten en vegetariërs is een B12-supplement essentieel. Samen met vitamine B6 en B9 is dit de belangrijkste B-vitamine bij depressieve klachten.

Langdurig gebruik ervan kan bovendien het risico op terugval verkleinen bij patiënten die chemische antidepressiva slikken.

6) Vitamine D
Een van de belangrijkste oorzaken van aanhoudende uitputting, burn-out en depressie is een vitamine D-tekort. In Nederland zou er bij zo’n 40% van de bevolking sprake zijn van een tekort! De hoeveelheid die we nodig hebben wordt voor 95% onder invloed van zonlicht in de huid gevormd.

Vooral in de wintermaanden is het dus handig om een vitamine D-supplement te slikken. Zeker nu we meer binnen zitten dan ooit.

7) Omega 3-vetzuren
Omega 3-vetzuren gelden momenteel als een van de beste opties voor een natuurlijke behandeling van depressies. Uit onderzoek is gebleken dat omega 3-vetzuren een antidepressieve werking hebben die vergelijkbaar is met die van chemische antidepressiva. Je kunt een visolie-supplement nemen, of regelmatig vette vis eten zoals makreel, zalm en haring.

 

8) Sint-janskruid
Sint-janskruid geldt als een van de beste natuurlijke antidepressiva vanwege de stemming verbeterende effecten van de hyperforine die erin zit. De werking is zelfs vergelijkbaar met een SSRI-antidepressivum. Als antidepressivum moet het minimaal 4-6 weken worden gebruikt.

 

Sint-janskruid (Hypericum perforatum) kan ook heilzaam werken bij slaapproblemen.

9) Siberische ginseng
Dit geneeskrachtige kruid (Panax ginseng) is ook onder de naam ‘taigawortel’ bekend. Het werkt stres verlagend, verbetert het concentratievermogen en helpt bij slaapstoornissen. Tincturen met een hoge concentratie, in de regel doseringen van 2-16 ml, 1 tot 3 keer per dag, gedurende 60 dagen zijn sterk aan te raden.

10) Rozen wortel
De voornaamste toepassingsgebieden van Rozen wortel (Rhodiola Rosea) zijn onder andere cognitieve verstoringen, depressie, chronische vermoeidheid en een verzwakt immuunsysteem. Uit onderzoek bleek dat Rozen wortel binnen weken psychische uitputtingsverschijnselen kan verminderen en cognitieve functies kan verbeteren.

 

In tegenstelling tot ‘gewone somberheid’ houdt een depressie langer dan 2 weken aan.
Een depressie geeft het vaak een algemeen gevoel van gevangen zitten in neerslachtigheid en angst.
Zware gedachten blijven maar rondcirkelen en je verliest je interesse in dingen die je voorheen gelukkig maakten.
De hele wereld lijkt wel ondergedompeld in grijze verf.
Het kan zijn dat je slaap- en concentratieproblemen hebt en je veel afvalt of juist aankomt.
Hoewel ‘zachte’ en natuurlijke remedies zoals hierboven een positief effect kunnen hebben, doe je er verstandig aan contact op te nemen met je (huis)arts als je vermoedt dat je depressief bent.

PSAS/ReGS

Eén van de lichamelijke symptomen is PSAS/ReGS en hier wil ik toch verder op in gaan, temeer omdat het enerzijds ook tegenstrijdig klinkt (leest) in vergelijking met de afname van seksuele gevoelens en prestatiedrang. PSAS is de voortdurende en ongewenste staat van genitale opwinding, waardoor het dagelijks functioneren ernstig wordt belemmerd.

In 2008, toonde de Nederlandse neuropsychiater Prof. Dr. Marcel D. Waldinger aan dat de niet-gewenste gevoelens aan de geslachtsorganen vaak gepaard gaan met een rusteloos gevoel van de benen (restless legs syndrome; RLS) en een frequent optredende drang om vaak te moeten plassen (overactive bladder syndrome; OAB). Volgens Prof. Waldinger hoort PSAS of PGAD, rusteloze benen en een overactieve blaas thuis in een overkoepelend syndroom. Om deze associatie met restless legs te benadrukken, heeft Prof. Waldinger de combinatie van deze klachten een nieuwe naam gegeven: “Restless Genital Syndrome” (ReGS). Professor Waldinger is helaas overleden.

Restless Genital Syndrome is een medische aandoening die tot nu toe vooral bij vrouwen is beschreven. Vrouwen met ReGS hebben prikkelende en vaak niet goed te omschrijven opwindende gevoelens van de clitoris, vagina, schaamlippen en het gebied rondom de vagina (zoals boven het schaambeen en de liezen) en soms de anus. Deze gevoelens zijn eerder beschreven onder de naam Persistent Sexual Arousal Syndrome (PSAS) en Persistent Genital Arousal Disorder (PGAD).
De gevoelens bestaan uit tintelingen, jeuk-achtige of golfachtige sensaties, kleine schokjes of krampen in of rondom de clitoris en vagina. De vrouwen hebben het gevoel op het punt te staan een orgasme te krijgen, dat echter vaak niet komt. Dit gevoel is zo intens dat het een vrouw tot masturbatie of geslachtsgemeenschap  kan aanzetten. Maar het wrange is dat de vrouw op dat moment helemaal niet naar seks verlangt.
Masturbatie of geslachtsgemeenschap geeft echter geen verlichting, maar leidt meestal tot juist een verergering van de klachten.
De opwindende sensaties zijn vrijwel de gehele dag aanwezig, verergeren bij zitten en gaan vaak gepaard met rusteloze benen (restless legs syndrome; RLS) en frequent optredende drang om te moeten plassen (overactive bladder syndrome; OAB).
Restless genital syndrome maakt een vrouw vaak volledig radeloos. De meeste vrouwen durven over de aandoening uit schaamte niet te praten. Hierdoor verliezen zij vaak hun vrienden en kennissen die er vaak niets van snappen. Voor mensen die aan PSAS/ ReGS lijden, is werken vaak onmogelijk. Ze kunnen zich niet concentreren en dus zijn de dagelijkse dingen zoals autorijden bijna niet te doen.

De kernoorzaak ligt in de ‘toestand’ die reeds vooraf bij jou aanwezig is, alvorens de vervelende symptomen zich manifesteren. Je zet jezelf klem, je bent hard voor jezelf, je moet en je zal! Een vorm van dwingende begeerte dus, van jezelf of van een ander. Oeroude instinctieve patronen worden in gang gezet omdat het Leven zich wil handhaven.

 

De levenswortelen zenden prikkels, sturen klieren in werking op vlak van seksualiteit omdat het voortbestaan van de soort verzekerd moet worden: vervelende seksuele prikkelingen, terwijl je helemaal geen zin hebt in seks kunnen tenslotte pijn veroorzaken. De clitoris bijvoorbeeld in blijvende toestand van vergroting alsof ze om seks en tenslotte kinderen baren vraagt. Het gaat hierbij om een instinctief patroon en niet om seksuele begeerte. deze vervelende gevoelens in andere delen van geslachtsorganen of lichaamsonderdelen zijn het gevolg van het niet loslaten, het blijven vasthouden aan…Het bewust worden van het feit dat je niet met de stroom van het Leven mee vaart is het allerbelangrijkst.

De begeerte kan liggen in het moedwillig willen kraken van een noot, het afknippen van een teennagel met een tangetje… het bloed loopt naar je hoofd, je fixatie en gedachten laten niet los. Je handen, je lichaam beven en trillen ervan, je houdt je adem in… maar je laat het niet gaan. Je zal en je moet! Prestatiedrang. Het heeft redenen waarom iets niet wil lukken, laat het rusten. Het juiste tijdstip, voor wat dan ook , komt wel. Niets forceren.
De kracht van de oplossing ligt in het omzetten van deze oerinstincten via liefde in bewustzijn energieën en creatiekrachten. Dwing nooit iets af, leer op flexibele wijze los te laten en niet langer jezelf onder harde druk te zetten  om iets te bekomen. Geef jezelf over aan het Leven zoals een kind dat lachend van een zandheuvel springt, armen en benen gespreid, als een vogel in het licht van de zon. Geen grenzen, geen donkere gedachten, geen begeerten. Zachtheid en kracht gaan hand in hand. Bewust geworden. Een zalige rust overkomt je wanneer je breekt met oeroude instincten en begeerte patronen.

Luister naar de taal en de signalen van je lichaam en van het leven. Op het moment dat jij het vrij kan geven en loslaten kan de energie weer vrijelijk door je lichaam stromen, je bevrijde brein kan weer gezond en helder nadenken en zien.
Het echte genieten kan beginnen in de sfeer van ZIJN in plaats van HEBBEN.